Stuptuty – do czego służą i jakie wybrać?

Stuptuty? Co to jest? To pewnie pierwsze pytanie jakie przyszło na myśl dużej części z Was. Stuptuty, to nic innego jak ochraniacze na buty i łydki, które za zadanie mają zabezpieczenie spodni oraz – do pewnego stopnia – obuwia przed przemoknięciem, zabrudzeniem i przedostawaniem się śniegu za cholewkę.

Sekret skuteczności tego elementu garderoby, tkwi w zastosowanym materiale. Od jego właściwości zależy, to czy dany komplet stuptutów, będzie skutecznie chronić przed warunkami zewnętrznymi. To obowiązkowy element wyposażenia każdego miłośnika gór. Znajdują zastosowanie o każdej porze roku, dlatego dobre stuptuty to inwestycja na wiele sezonów.

Czym są stuptuty? 

To wyprofilowany i usztywniony kawałek materiału syntetycznego – zwykle są to włókna poliestrowe, charakteryzujące się wysoką wytrzymałością. Często materiał wykonywany jest w technologii RipStop, której zadaniem jest wzmocnienie tkaniny poprzez umieszczenie co jakiś odcinek grubszego włókna. Rozwiązanie to gwarantuje zwiększenie odporności na uszkodzenia, takie jak rozdarcie. Poliester, to materiał, który sam w sobie nie posiada wodoodpornych właściwości. Dlatego, aby je uzyskać, od zewnętrznej strony stuptuty są często powlekane dodatkową warstwą uszczelniającą.

Jakie jest zastosowanie stuptutów?

Wędrówki po szlakach turystycznych powinny wiązać się wyłącznie z przyjemnością, której nie są w stanie zakłócić przemoczone buty i odzież. Odpowiednio dobrany ekwipunek może okazać się ratunkiem w czasie trudniejszych warunków atmosferycznych, w końcu, jak rzeczą Norwegowie: „nie ma złej pogody, tylko źle dobrane ubrania”. Dlatego warto się wyposażyć w rozwiązania, gwarantujące bezpieczeństwo oraz jak najwyższy komfort bez względu na pogodę. Jednym z nich są właśnie stuptuty, które powinny znaleźć się w ekwipunku każdego zaprawionego turysty. Zanim jednak wybierzemy idealny komplet, powinniśmy przyjrzeć się wielu modelom, aby znaleźć to, co sprawdzi się w naszym przypadku najlepiej. Stuptuty można stosować przez niemal cały rok. Ich obecność w ekwipunku. Najbardziej przydatne są w warunkach śniegowych i błotnistych. Zimą, kiedy w górach zalega wysoka pokrywa śnieżna, mogą znacząco wpłynąć na komfort wędrówki. Natomiast w cieplejszych porach roku, ochronią przed kurzem, kamieniami i błotem.

Jakie są rodzaje stuptutów?

Poszczególne stuptuty różnią się od siebie wyglądem, jednak zasadniczo, ich konstrukcja jest podobna i posiada wiele elementów wspólnych. Na budowę stuptutów składa się prostokątna płachta, która najczęściej zapinana jest na zamek błyskawiczny, dzięki czemu ich zakładanie trwa jedynie chwilę (co w trudnych warunkach może decydować o powodzeniu naszej wyprawy). Ponadto, w dolnej części posiadają pasek, który opina się pod podeszwą buta niczym strzemię. Dzięki regulacji, element ten pozwala na idealne dopasowanie stuptuta do obuwia. Większość modeli posiada również dodatkowe zabezpieczenie w przedniej części – zwykle jest to haczyk, który zaczepia się o sznurowadła, tak by ochraniacze nie podwijały się. Z kolei w górnej części, stuptuty zaopatrywane są w ściągacze, gwarantujące optymalne dopasowanie do łydki użytkownika. Stuptuty mogą być wyższe, mogą być niższe, wodoszczelne lub oddychające, dzięki zastosowanej membranie. 

Wysokie stuptuty będą doskonałym wyborem na zimową wyprawę w zaśnieżone tereny górskie. Przedzieranie się przez głębokie zaspy śnieżne, może wiązać się z przemoczeniem butów i nogawek spodni, a nie ma gorszego uczucia od wilgotnej odzieży podczas chłodów. Długotrwała ekspozycja na takie warunki, może prowadzić do komplikacji w postaci złego samopoczucia, przeziębienia, wychłodzenia organizmu, a w najgorszym przypadku nawet odmrożeń. Stuptuty, które mają spełnić to zadanie powinny być nie tylko wodoodporne, ale także oddychające. 

Stuptuty krótkie sprawdzą się w cieplejszych warunkach – wiosną i latem, będą nam doskonale służyć również jako stuptuty biegowe. Przydadzą się zwłaszcza, jeśli lubimy biegać wiosną i latem po lesie – są to pory roku, w których opady deszczu są bardzo częste, co wiąże się nie tylko z ryzykiem przemoczenia ubrań, ale również ich zabrudzenia błotem. 

Jak dobrać stuptuty?

Wędrówka po górskich szlakach wiąże się często z koniecznością zaopatrzenia się w dodatkowy sprzęt taki, jak kije trekkingowe oraz raki. Te drugie, ze względu na ostre zęby, mogą powodować przykre niespodzianki – np. dziury w spodniach. Problem ten dotyczy szczególnie osób, które nie są przyzwyczajone do chodzenia w nakładkach na buty – wymaga to trochę wprawy. Z tego powodu stuptuty mogą pełnić rolę także ochrony przed ewentualnością uszkodzenia obuwia lub spodni. Takie zadanie wymaga odpowiednich parametrów – w tym przypadku konkretnie wytrzymałości i odporności na uszkodzenia mechaniczne. Jeżeli w planach mamy poruszanie się w butach okutych rakami, to powinniśmy zwrócić uwagę zwłaszcza na grubość materiału zastosowanego w wybranych stuptutach. To jedyna gwarancja na to, że posłużą one nam dłużej niż podczas jednego górskiego wypadu. 

Jeżeli zależy nam szczególnie na wodoodpornych właściwościach, to warto wybrać model z membraną, która oferuje wysoki poziom wodoszczelności. Jej obecność wiąże się jednak z obniżeniem oddychalności danego modelu. Zdarza się tak, że ilość wilgoci wytworzonej przez ludzki organizm powoduje jej gromadzenie się po powłoką stuptutów, to tzw. proces kondensacji – ten sam, który pojawia się na powłokach namiotów. Zjawisko to pojawia się w wyniku dużych różnic temperatur między „wnętrzem” i „zewnętrzem”. W celu zminimalizowania zbierania się wilgoci pod powierzchnią ochraniaczy, w wielu modelach, dodatkowo stosuje się membranę. Modele w nią wyposażone będą odpowiednie na bardziej wymagające wyprawy. Warto podkreślić w tym miejscu, że membrana wymaga od użytkownika odpowiedniej pielęgnacji – sprzęt w nią wyposażony nie może być prany w pralce. Biorąc pod uwagę, że stuptuty to element garderoby, który jest najbardziej narażony na zabrudzenie, zaopatrywanie się w taki model, może okazać się bezsensowne i zbyteczne.

Jakie powinny być stuptuty? 

Wszystko oczywiście zależy od naszym potrzeb i upodobań, jednak istnieje kilka stałych elementów, których obecność może bardzo korzystnie wpłynąć na ich funkcjonalność. Najważniejsze, by były wykonane z jak najbardziej odpornego materiału, nie tylko ze względu na chodzenie w rakach, ale również na wieloletnią gwarancję niezawodności. Dobre stuptuty powinny posiadać możliwość ściągania pod kolanem, albo w postaci troczków, albo gumy oraz zahaczenia na butach sprawiające, że stuptuty nie ulegają podwijaniu i przesuwaniu się. Podczas dokonywania wyboru odpowiedniego modelu, warto również zwrócić uwagę na sposób mocowania, czyli znajdujące się w dolnej części strzemię. Obecność paska z gładkiego materiału lub stalowa linka, to skuteczny sposób na uniknięcie zbierania się i zbijania się śniegu pod butem. Przed zakupem, należy również sprawdzić, czy stuptuty posiadają specjalne wzmocnienie w częściach najbardziej narażonych na uszkodzenia.